ประวัติ
พิพิธภัณฑ์มหาราชานุสรณ์ ร.๔
พิพิธภัณฑ์มหาราชานุสรณ์ ร.๔ ที่วัดราชาธิวาส เป็นอนุสรณ์ว่าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๔) เคยเสด็จมาประทับที่วัดยาวนานถึง ๑๐ ปี ครั้งยังเป็น “ภิกษุเจ้าฟ้ามงกุฎ” ซึ่งเป็นเหตุผลที่วัดเปลี่ยนชื่อจากเดิม “วัดสมอราย” เป็น วัดราชาธิวาสวิหาร แปลว่า “วัดอันเป็นที่ประทับของพระราชา” หลังจากพระองค์เสด็จขึ้นครองราชย์
วัดสมอรายเป็นวัดเก่าแก่ สันนิษฐานว่ามีมาตั้งแต่ราว พ.ศ. ๑๘๒๐ ก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยา และมีความสำคัญขึ้นโดยลำดับในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เพราะรัชกาลที่ ๒ เสด็จมาประทับระหว่างผนวชที่นี่ เมื่อครั้งทรงเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร ต่อมาเมื่อภิกษุเจ้าฟ้ามงกุฎเสด็จมาประทับ ได้ทรงสถาปนา “ธรรมยุติกนิกาย” ขึ้นที่วัดแห่งนี้เป็นที่แรก รวมถึงยกฐานะเป็นพระอารามหลวงเมื่อ พ.ศ.๒๓๖๗ ปัจจุบันวัดราชาธิวาสเป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร สังกัดนิกายธรรมยุต
วัดราชาธิวาสเป็นสถานที่เก็บสิ่งของทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์และศาสนามากมาย ของส่วนใหญ่ได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ ประทานจากพระบรมวงศานุวงศ์ หรือเจ้านายชั้นสูงนำมาถวาย สิ่งของเหล่านี้ถูกเก็บรักษาเรื่อยมา ก่อนนำมาจัดแสดงภายในอาคารพิพิธภัณฑ์ โดยเปิดให้เข้าชมอย่างเป็นทางการเมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๐ เพื่อการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ
