วัดราชาธิวาสวิหาร หรือที่แต่เดิมรู้จักกันในชื่อ “วัดสมอราย” เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา แขวงวชิรพยาบาล เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร เป็นวัดเก่าแก่ที่สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยชาวบ้านเรียกว่า “วัดสมอราย” เพราะบริเวณนั้นมีต้นสมอขึ้นอยู่มาก

ต่อมาในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ วัดสมอรายได้รับการบูรณะโดยพระมหากษัตริย์หลายรัชกาล โดยเฉพาะในรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (เมื่อครั้งยังทรงผนวชเป็นสมเด็จพระมหามุนี) ได้เสด็จมาจำพรรษาที่วัดแห่งนี้ และได้ทรงเห็นว่าวัดสมอรายเป็นวัดที่มีความสำคัญทางพระพุทธศาสนา จึงโปรดให้ปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ พร้อมพระราชทานนามใหม่ว่า “วัดราชาธิวาส” ซึ่งแปลว่า “วัดอันเป็นที่ประทับของพระราชา” เพื่อเป็นอนุสรณ์แห่งการที่พระมหากษัตริย์และเจ้านายหลายพระองค์เคยจำพรรษา ณ วัดแห่งนี้

วัดราชาธิวาสวิหารยังถือเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของ “คณะธรรมยุติกนิกาย” ที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงก่อตั้งขึ้นในขณะทรงผนวช เพื่อฟื้นฟูการปฏิบัติธรรมและพระวินัยของสงฆ์ให้ถูกต้องตามพระธรรมคำสอนเดิม ทำให้วัดราชาธิวาสเป็นศูนย์กลางแห่งการปฏิรูปพระพุทธศาสนาไทยในยุคใหม่

พระอุโบสถของวัดราชาธิวาสเป็นสถาปัตยกรรมที่งดงามและทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ โดยผสมผสานศิลปะแบบไทย ขอม และตะวันตกเข้าด้วยกันอย่างกลมกลืน ออกแบบโดยสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ หรือ “สมเด็จครู” ศิลปินเอกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ภายในประดิษฐานพระประธานนามว่า “พระสัมพุทธพรรณี” พระพุทธรูปสำคัญของวัด รอบผนังพระอุโบสถประดับด้วยจิตรกรรมฝาผนังเรื่อง “พระเวสสันดรชาดก” ที่เขียนโดยจิตรกรอิตาลีชื่อ “ริโกลี (Rigoli)” ใช้เทคนิคเฟรสโก (Fresco) หรือการเขียนสีบนปูนเปียก ซึ่งเป็นเทคนิคหาชมได้ยากในประเทศไทย

ภายในวัดยังมีศาลาการเปรียญขนาดใหญ่ที่สร้างด้วยไม้สักทั้งหลัง ถือเป็นศาลาการเปรียญไม้ที่สวยงามที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย พระเจดีย์ทรงระฆังคว่ำแบบรัชกาลที่ 5 มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปโดยรอบ รวมถึงพระตำหนักกลม พระตำหนักทรงไทย และธมมวรุดมานุสรณ์ ซึ่งล้วนแต่เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่ที่ทรงคุณค่า

วัดราชาธิวาสวิหารเป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร ฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ได้รับพระบรมราชูปถัมภ์จากพระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีเรื่อยมา และยังเป็นสถานที่ศึกษาพระธรรมของพระภิกษุและสามเณร รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่สำคัญของกรุงเทพมหานคร ภายใต้บรรยากาศสงบร่มเย็นและเปี่ยมด้วยกลิ่นอายประวัติศาสตร์อันยาวนาน