วัดราชาธิวาสวิหาร

พระอุโบสถวัดราชาธิวาสวิหาร

ตำแหน่งที่ตั้ง

พระอุโบสถ ตั้งอยู่ตำแหน่งเดียวกับพระอุโบสถหลังเดิม โดยตั้งหันหน้าไปทางทิศตะวันตกลงสู่แม่น้ำ เจ้าพระยา ลักษณะเป็นอาคารทรงโรงในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีมุขลดใต้ขื่อหน้า-หลัง มีเสาพาไลล้อมรอบ มีประตู ด้านหน้า ๓ ช่อง ด้านหลัง ๒ ช่อง ระหว่างช่องประตูด้านหลังทำเป็นซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูป ผนังด้านข้าง มีหน้าต่าง ๗ ห้อง แต่ห้องที่ ๓ นับจากด้านหน้าเป็นหน้าต่างหลอก เนื่องจากช่องหน้าต่างตรงกับผนังกั้นห้อง ภายในพระอุโบสถ ซึ่งพื้นที่ภายในแบ่งออกเป็น ๓ ห้อง ได้แก่ ห้องโถงด้านหน้า ห้องสังฆกรรมประดิษฐาน พระประธาน (พระสัมพุทธพรรณี) และห้องวิปัสสนาประดิษฐานหมู่พระพุทธรูปประธานของอาคารหลังเดิม

โครงสร้างพระอุโบสถ

หลังคาเป็นทรงจั่วผืนเดียว แม้ว่าหน้าบันด้านหน้าจะยกเก็จ ๓ เก็จก็ตาม หลังคามุงด้วยกระเบื้อง สีน้ำเงินม่วง มีกันสาดปีกนกล้อมรอบลักษณะเป็นหลังคาโค้ง มีคอสองสูง และกึ่งกลางด้านข้างบริเวณคอสอง มีซุ้มบรรพแถลงด้านละ ๓ ซุ้ม สอดรับกับตำแหน่งของช่องหน้าต่างและช่องเสาพาไล จึงเปรียบเสมือนมีอาคาร จำลองประกอบด้านข้าง ๓ หลัง และส่วนชายคาประดับแถวลายกระจังตลอดแนว รูปแบบศิลปกรรมภายนอก ส่วนใหญ่แสดงให้เห็นถึงแรงบันดาลใจจากศิลปะเขมร สังเกตได้จากทรวดทรง ของอาคาร แม้จะมีเสาพาไลแต่สร้างประชิดผนังอาคารทำให้พระอุโบสถมีลักษณะทึบตัน ดูมั่นคงแข็งแรงคล้ายกับ ปราสาทหินแบบเขมร

หน้าบัน

หน้าบันพระอุโบสถทั้ง ๒ ด้านมีรูปแบบต่างกัน หน้าบันด้านทิศตะวันตก (ด้านหน้า) มีลักษณะพิเศษ ต่างจากหน้าบันแบบประเพณี คือ ยกกระเปาะ ๓ ระดับ สอดรับกับตัวอาคาร แผงหน้าบันประกอบด้วยซุ้ม ๓ ซุ้ม ซุ้มประธานหรือซุ้มกลางมีเสาและซุ้มหน้านางซ้อน ๓ ชั้นลดหลั่นกันขึ้นไป ปลายกรอบซุ้มเป็นรูปมกรคายนาค แต่ตัวนาคประดิษฐ์เป็นลายกระหนก ช่องซุ้มเจาะลึก ไม่มีคานทับหลัง ภายในช่องซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืน แสดงธรรม ส่วนซุ้มขนาบเป็นซุ้มแบบเดียวกัน แต่ไม่มีเสา และกรอบซุ้ม ๑ ใน ๔ ถูกซุ้มประธานบดบัง ทั้งนี้ เพื่อให้ซุ้มทั้งหมดประกอบกันจนเกิดเส้นรอบนอกเป็นทรงสามเหลี่ยม และภายในซุ้มขนาบประดิษฐานพระสาวก นั่งพนมมือหันหน้าออก

พระเจดีย์

พระเจดีย์ วัดราชาธิวาสวิหาร

พระเจดีย์วัดราชาธิวาส เป็นเจดีย์ทรงกลมบนฐานสี่เหลี่ยม มีรูปแบบศิลปะปาละของอินเดีย สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ โดยกรมพระนเรศวรฤทธิ์ได้อัญเชิญพระพุทธรูปแบบชวามาประดิษฐานไว้ทั้ง ๔ ด้าน องค์ระฆังของเจดีย์ประดับด้วยซุ้มพระพุทธรูปโดยรอบ ด้านบนเป็นปล้องไฉนซ้อนกันแบบพระเจดีย์แปดเหลี่ยม ส่วนซุ้มคูหามีอิทธิพลศิลปกรรมเขมรผสมผสานกับลวดลายแบบไทย สอดคล้องกับศิลปะที่ใช้ในพระอุโบสถ บริเวณฐานมีประติมากรรมสิงห์ล้อมรอบ ได้แรงบันดาลใจจากวัดธรรมิกราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งสื่อความหมายถึงเจดีย์จุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ อันเป็นศูนย์รวมศรัทธาของพุทธศาสนิกชน